Mirsait Sultan Galiyev (Alioğlu) 1882 yılında bugünkü Rusya’ya fedarasyonu’na bağlı özerk Türk cumhuriyeti Başkurdistan’da Tatar Türk’ü olarak dünyaya geldi. İlk eğitimini öğretmen olan babasından aldıktan sonra Kazan’daki Tatar Pedagoji Enstitüsü’ne girdi. Sultan Galiyev bu okulu bitirdikten sonra bir süre öğretmenlik yaptı ve daha sonra Ufa Belediye Kütüphanesi’nde çalışmaya başladı. Buradan ayrılan Galiyev çeşitli gazetelerde çalıştıktan sonra 1915′te öğretmenlik mesleğine geri döndü. Bu sırada Bakü’de bulunan Galiyev, Azerbaycan Ulusal Hareketine katıldı.1917 Devrimi esnasında Bakü’de bulunan Galiyev, Müslüman Kongresi Yürütme Komitesi Sekreterliği için çağrılmış olduğu Moskova’ya gitti ve kongrenin bitiminden sonra Kazan’a geçti. Böylece aktif olarak siyasi hayatı başlamış oldu. Sultan Galiyev Kazan’da Müslüman Sosyalist Komitesi’ne katıldı. Bu komitenin lideri Molla Nur Vahitov’du ve ileriki günlerde Galiyev’e rehberlik edecekti. Sultan Galiyev, 1917 yılında Rus Komünist Partisi’ne de girdi. Komünist Parti hiyerarşisi içinde en yüksek dereceli Müslüman haline geldi.
1918 yılında Molla Nur Vahitov’un Çek lejyonerleri tarafından öldürülmesi önünün açılmasına sebep olmuştu. Fakat Vahitov’un öldürülmesi S.Galiyev’in mücadelede yalnız kalmasına da sebep oldu. Galiyev Komünist Parti içerisinde daha ziyade Müslümanlarla ilgili görevleri üstlenmiştir. Bunlar Merkezi Müslüman Komiserliği üyesi, Müslüman Askeri Kollegiyumu başkanı, Narkomats’ın resmi yayın organı Jizn Natsionalnostey’in editörlüğü idi. Dolayısıyla Komünist Parti içinde sağlam bir yere sahipti ve devrimde en önlerde yer almıştı. 1923′te ilk defa tutuklandığında devrime yaptığı bu hizmetler nedeniyle serbest bırakıldı. Rus Bolşeviklerin iç savaştan başarılı bir şekilde çıkmasından sonra Rus liderler arasında özellikle Lenin’in hastalanmasından sonra egemenlik mücadelesi başladı. Stalin bu mücadeleyi kazanan kişi oldu. Stalin bu mücadele sırasında Sultan Galiyev’i de kendisine rakip olarak görüyordu. İşte bu durum Galiyev’in karşı-devrimci, burjuva milliyetçisi suçlamalarına maruz kalmasına ve 1940′lı yıllarda kurşuna dizilerek öldürülmesine neden oldu.
Ölüm tarihi net olarak bilinmemektedir.
Galiyev’in ana fikri : Müslüman Türk halklarının Rus egemenliğinden kurtarılması ve Turancılıktı. Halkını hizmet edebileyim diye o dönemlerde Tek parti olan Kominist partisine üye olmuştur.
Dışarıdan bakıldığında komünist, türkçü, turancı, ümmetçi gibi tüm etiketlerin ötesinde hayatını dünyadaki bütün mazlumlar için ve bu mazlumların büyük kısmını teşkil eden Türk halkı için asya'nın dört bir köşesindeki savaşlarda, sürgünlerde geçirmiş ve bu uğurda katledilmeden önce son sözleri "herşeye rağmen halkıma güveniyorum" olan büyük Türkçü Turancı ve Müslüman idi.
Kaynaklar : https://tr.wikipedia.org/wiki/Mirsaid_Sultangaliyev
https://islamansiklopedisi.org.tr/mir-said-sultan-galiyev
Hazırlayan: Ahmet Uğur ÖZCAN
Kalemine sağlık kardeşim
Atilla İlhan’ın Galiyev’e ithafen Bana bir şimşek çak şiirinde kim olabilir diye merak edip araştırdığım Turancı olduğunu ve suçsuzluğu katlinde 50 yıl sonra anlaşılan müstesna kişik
Eline emeğine sağlık güzel bir araştırma konusu olmuş