TÜRKELİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ
Yeryüzünün 3/4’ü sularla kaplı, tatlı su kaynakları % 2,6, ancak içilebilir su kapasitesi var olanın %1’inden daha düşük. Dünya nüfusu arttıkça kişi başına düşen su miktarı da azalmakta. Diğer yandan yeraltı, yerüstü tüm su kaynakları kirlenmekte, bunlarla yetişen hayvanlar, balıklar, bitkiler ve bunları tüketen insanlar kirleticilere maruz kalmaktadır. Hızla artan dünya nüfusu, kentleşme, sanayileşme ve tarımsal faaliyetler bir yandan su kaynaklarında azalmaya, diğer yandan kirlenmeye neden olmaktadır. Günümüzün en önemli gündem konularından birisi olan iklim değişikliği de su kaynaklarını olumsuz etkilemektedir.
Dünyanın %70’i suyla kaplıdır ancak insan tüketimi için olan uygun temiz su miktarı bu yüzdenin oldukça altındadır.
Yağış miktarının çok olduğu bir yerde yaşıyor olsanız bile suyu işlemek, pompalamak, ısıtmak, yeniden pompalamak ve yeniden işlemek için enerjiye ihtiyacınız olacaktır. Ortalama dört kişilik bir ailenin günlük su kullanımı 450 litredir ki bu bir yılda 164,000 litre anlamına gelir.
suyu tasarruflu kullanmanın birbirinden pratik yolları:
1 – Musluklardan su tasarrufu yapın.
Dişlerinizi fırçalarken, tıraş olurken, ellerinizi yıkarken, bulaşık yıkarken musluğu kapatın. Duş yaparken bile kapatın. Islanın ve sabunlanırken musluğu kapatın. Durulacağınız zaman suyu açın. Su kapalıyken su sıcaklığını koruyan ve duş başlığının arkasına takılabilen dönmeli valflerden alabilirsiniz.
Suyun sıcağa dönmesini beklerken duş, musluk veya vanadan gelen soğuk suyu ziyan etmek yerine kova gibi bir şeyin içine akıtın. Bu suyu çiçekleri sulamak için veya tuvalet suyu olarak kullanabilirsiniz.
Sıcak su tankındaki su soğuk su tankındaki suya göre daha tortulu veya paslıdır. Zaten aksi bir durum olsa içilebilir olur. Su filtresi kullanıyorsanız biriktirilen suyu filtreden geçirebilir ve içme suyu olarak şişelere koyarak buzdolabında saklayabilirsiniz.
2 – Düşük akımlı su başlıkları ve musluklar veya musluk havalandırıcıları kullanın.
Düşük akımlı aletler ucuzdur. Çoğu kolayca vidalanır ve bu akım birimleri geleneksel birimlere göre daha az su kullanır.
3 – Çamaşır makinenizi yüksek verimli bir çamaşır makinesiyle değiştirin.
Eski tip üstten yüklemeli çamaşır makineleri her yıkamada 150- 170 litre arası su harcar ve ortalama dört kişilik bir aile her yıl en az 300 kere çamaşır yıkar. Önden yüklemeli olan yüksek verimli çamaşır makineleri her yıkamada 50- 100 litre arası su harcar. Bu da her yıl 11,400-34,000 litre arası tasarruf edeceğiniz anlamına gelir.
4 – Çamaşır veya bulaşıklarınızı makineler tamamen dolduğunda yıkayın.
Çamaşır yıkamadan önce çamaşır makinenizin tamamen dolmasını bekleyin. Bir sonraki gün aynı pantolonu giymek istediğiniz için çamaşır makinesini çalıştırmayın. Çamaşırlarınızı yıkarken ekonomi modunu kullandığınızdan emin olun. Bu sayede hem su hem elektrik tasarrufu yapmış olursunuz. Aynı durum bulaşık makineleri içinde geçerlidir.
Bulaşıkları makine dolana kara yıkamayın. Büyük yemek atıklarını kazıyarak çıkarın. Bulaşıklar ön yıkama esnasında temizlenmiyorsa bir dahaki sefere bulaşıkları daha düzgün yerleştirdiğinizden, makinenizin bakımını yaptırdığınızdan ve etkili bir bulaşık makinesi deterjanı kullandığınızdan emin olun.
Bulaşık makineleri özellikle modern ve verimli olanlar elle yıkamayla karşılaştırıldığında daha fazla su tasarrufu yapmanızı sağlar çünkü sürekli aynı suyu pompalar. Yeni bir bulaşık makinesi almaya hazırsanız hem enerji hem de su tasarruflu olanını alın.
Bir sonraki çamaşır makinenizi de akıllıca seçin. Önden yüklemeli çamaşır makineleri üstten yüklemeli çamaşır makinelerine göre daha az su kullanır.
Ekstra durulama gerektirmeyen çamaşır deterjanlarından kullanın.
5 – Daha az çamaşır yıkayın.
Bunun için sizin ve ailenizin kıyafetleri daha verimli kullanması gerekir ve bu sayede kıyafetleriniz de daha az yıpranır ve aşınır. Kıyafetleriniz tamamen kirlenene veya kötü kokana kadar onları yıkamayın.
Duş yaptıktan sonra havada kurumaları için havlularınızı askıya asın. Havlularınızı birden fazla kez kullanın. Her aile üyesinin kendi havlusu olursa bunu yapmak daha kolay olur.
Kıyafetlerinizi birden fazla kez giyin. Yatmadan önce duş alıyorsanız birkaç gece üst üste aynı pijamayı giyebilirsiniz. Çoraplarınızı ve iç çamaşırlarınızı her gün değiştirin ancak kumaş pantolonlarınızı, kot pantolonlarınızı ve eteklerinizi birden fazla kez giyin. Tişört veya askılı atletlerin üzerine eşofman üstleri ve hırkalar giyin ve sadece içinize giydiğinizi değiştirin.
Kıyafetlerinizi öğlenleri değiştirmeyin. Boya yapmak, spor yapmak veya bahçeyle uğraşmak gibi pis işler yapacaksanız eskimiş kıyafetlerinizden birini giyin ve bu kıyafetleri yıkamadan önce birkaç kez giyin.
6 – Kaçaklar veya sızıntılara karşı tuvaletleri ve muslukları kontrol edin.
Sızıntı yapan her şeyi tamir edin. Gürültüsüz bir tuvalet sızıntısı her gün 113-1890 litre arası su harcamanıza neden olur.
7 – Daha kısa duşlar yapın.
Banyoya girerken yanınıza saat, zaman ölçer veya kronometre alın ve bu aletler yardımıyla duş sürenizi kısaltın. Duşun dışında tıraş olun veya tıraş olurken duşu kapatın.
Banyo yapmak yerine duş yapın. Banyo yaptığınız zaman 100 litre su kullanırsınız. Duş yapmanız bu miktarın üçte birini kullanmanız anlamına gelir.
Duş başlığının arkasına takılan valflerden kullanın. Bu valfler ucuzudur ve vidalanması kolaydır. Yeteri kadar ıslanana kadar suyu açık tutun. Daha sonra su ısısını korumak ve sabunlanmak için valfi kullanarak suyu kapatın. Durulacağınız zaman suyu açın.
8 – Banyodaki, çamaşır makinesindeki veya bulaşık makinesindeki atık veya gri suyu kullanın.
Eğer mümkünse suyu dışarı göndermek için makinelere bir hortum takın. Elle çalıştırılan sifon pompası kullanarak banyo suyunu yeniden kullanın. Bulaşıkları elde yıkadığınız zaman bulaşıkları bir kap içerisinde kurutun ve kabı bahçenize dökün.
Suyun belli bir sıcaklığa gelmesini beklerken akan suyu yeniden kullanmak amacıyla toplayın. Suyu kova, sulama kabı veya sürahiye doldurabilirsiniz.
Temiz su doldurursanız daha sonra bu suyu kıyafetlerinizi elde yıkamak için kullanabilirsiniz.
Durulama ve makarna veya yumurta kaynatma sularını da toplayın.
Bahçe için gri su topluyorsanız bahçeye uyumlu sabunlar ve temizlik ürünleri kullanın.
Gri suyun bitkileriniz için uygun olmadığını düşünüyorsanız bu suyu tuvalet suyu olarak kullanabilirsiniz. Doğrudan deliğe dökebileceğiniz gibi tuvalet tankını yeniden doldurmak içinde kullanabilirsiniz.
9 – Tuvaletinizi düşük sifon seviyesine ayarlayın. Kullanılan suyun bir kısmını yeniden kullanabilmek için tankın içine plastik su şişesi koyun. Şişenin içine ağırlık yapması için kum veya çakıl taşı koyun.
Su şişesinin özellikle de içinde çakıl taşı veya kum varsa kapağı olduğundan emin olun. Tuvalet tankınızın içinde çakıl taşı veya kum olmasını istemezsiniz.
10 – Çift sifonlu bir tuvalet alın veya kendiniz yapın. Bu sistem sayesinde küçük tuvaletinizi yaptığınızda sifondan gelen su miktarı daha az olur ve büyük tuvaletinizi yaptığınızda daha fazla su gelir. Sonuçta tasarruf etmiş olursunuz.
11 – Tuvaletinizi doğru şekilde kullandığınızdan emin olun. Sürekli sifonu çekmeyin. Aynı zamanda tuvaletinizi çöp kutusu olarak kullanmayın. Sifonu her çektiğinizde 9 litre temiz su harcarsınız.
12 – Su sayacını kontrol edin.
Kullandığınız su miktarını görünce şoka girebilirsiniz.
Su sayacı kullandığınızda bilinçlenirsiniz ve su kullanımınızı azaltırsınız.
Su sayacınız varsa nasıl okumanız gerektiğini öğrenin. Diğer avantajlarının haricinde sızıntıları engellemenize yardımcı olur. Sayacı okuduktan sonra su kullanmadan bir veya iki saat bekleyin. Sayacı tekrar okuyun. Sayaç hareket ediyorsa kaçak veya sızıntı vardır.
Sayaçların birçoğunda su akarken hızla dönen küçük bir çark veya dişli vardır. Bütün suların kapalı olduğundan eminseniz ve çark dönüyorsa bir yerde kaçak vardır.
13 – Çimenlerinizin bakımını daha su tasarruflu yapın.
Sadece ihtiyaç duyulan alanları sulayın ve tasarrufu etmek için hortum veya su kovası kullanın. Aynı zamanda yağmur suyu toplayabilir ve bitkilerinizi, çimenlerinizi veya bahçenizi sulamak için kullanabilirsiniz.
Bahçeyi ve çimenleri gece sulayın.
Sulamayı gece yapmanız fazladan buharlaşma olmadan suyun emilmesini sağlar.
Daha nadir ancak derinlemesine sulayın. Bu sayede bitkileriniz daha derin kökler büyütür ve daha az su ister. Çim kökleri diğer bitki kökleri gibi derinlemesine büyümez ancak daha derin ve seyrek sulamaya alıştırılabilir.
Minimum suyla derinlemesine sulamanın yollarından biri damla sulama veya mikro fıskiyeler kullanarak yavaş sulama yapmaktır. En basiti hortumlardır ve damla şerit veya damlatıcısı olan hortumlar da diğer seçeneklerdir. Bu sistemler buharlaşma için su kaybetmez ve hastalıkların azalmasına yardımcı olmak için bitki yapraklarının kuru kalmasını sağlar.
14 – Çimenleri doğru şekilde büyütün.
Çok kısayken çimleri biçmeyin. Çim biçme bıçağının yüksekliğini arttırın veya biraz daha uzamalarını bekleyin.
Bu yolla fazla su kullanmanıza gerek kalmaz. Az çimen yetiştirin veya hiç yetiştirmeyin.
Çimenden başka bir şey dikin veya çimen miktarını azaltın. Çimenler diğer bitkilere ve toprak örtüsüne göre daha çok su ister.
Az yağmur alan bir yerde yaşıyorsanız çimen dikmeyin ve az su isteyen bitkiler kullanın.
15 – Dikimleri doğru yapın. Büyük ağaçların altına küçük ağaçlar dikin. Bu buharlaşmayı önler ve bitkilerinize gölge sağlar.
Nemi tutmak için malç kullanın. Saman, gübre, yapraklar, odun parçaları, ağaç kabukları ve gazete en ideal malç adaylarıdır. Bunları bedava bulabileceğiniz gibi az bir paraya da satın alabilirsiniz. Doğru organik malç toprağınızı zenginleştirmeniz yardımcı olur çünkü zararlı otları yok eder.
Bitkilerin büyümesi için ne kadar suya ihtiyaç duyduklarını öğrenin ve fazlasını vermeyin.
Oluklar ve havzalar kullanın. Sadece bitki köklerinin sulanması için alçak alanlar kazın.
16 – Su kullanımını zamanlayın.
Fıskiyenin ve dışarıdaki muslukların üstüne zaman ölçer koyun. Hortum ve hortum tulumunun arasına vidalanan ucuz ve otomatik zamanlayıcıları veya fıskiye veya damlama sistemine takılan programlanabilir zamanlayıcıları araştırın.
Bir şeyi elle sulayacaksanız suyu açmadan önce mutfakta kullandığınız zamanlayıcıyı kullanın.
Fıskiyeyi nasıl ayarlayacağınızı öğrenin ve mevsimlere göre zaman ayarı yapın. Daha nemli ve soğuk havalarda suya az veya hiç ihtiyaç yoktur.
Aşırı sulama yapmayın ve toprağın suyu emmesini bekleyin. Su çimenlerden kaldırıma taşarsa sulama zamanını azaltın veya toprağın suyu emmesini sağlamak için alanı küçük parçalara bölün.
17 – Fıskiyelerin bakımını yapın.
Bozuk fıskiye başlarını ve borularını tamir edin ve püskürtme şeklinin doğru olduğundan emin olun.
18 – Arabanızı çimenlerin üstünde yıkayın.
Tetikli hortum ve/veya kova kullanın.
Arabanızı az yıkayın. Arabanızın her gün kirlenmesinin kimseye bir zararı yoktur.
Arabanızı oto yıkama yerlerinde yıkatın. Oto yıkamacılar sizin evinizde kullandığınızdan daha az su kullanır.
Çevre dostu temizleyiciler kullanın.
19 – Araç yolunu veya kaldırımları hortumla yıkamayın.
Kuru maddeleri yok etmek için tırmık veya süpürge kullanın ve gerisini yağmura bırakın. Hortum kullanmanız suyu boşa harcamanıza neden olur.
